Sołectwo Górale

         Pierwotna nazwa wsi to Lyna (Łyna albo Leyne). Nazwa współczesna pojawiła się w XVII wieku, według legendy, od wyrazu gore, czyli "pali się". Pożary nieustannie miały trawić wiejskie zabudowania, a także okoliczne lasy. Górale po raz pierwszy wzmiankowane były w 1322 roku jako wieś zakonna leżąca początkowo w granicach komturstwa pokrzywnickiego, potem brodnickiego. Przywilej lokacyjny wydał sam komtur ziemi chełmińskiej Otto von Lautenberg. W tym samym roku założono parafię rzymskokatolicką p.w. Św. Marcina biskupa z Tours. Po ustąpieniu Krzyżaków wieś była królewszczyzną podlegającą pod starostwo brodnickie.

Podczas potopu Górale podobnie jak wiele okolicznych miejscowości dość mocno ucierpiały. Całkowicie zniszczony został folwark, a wieś się wyludniła. Kościół przestał istnieć już wcześniej. Parafia istniała na pewno jeszcze w 1445 roku. Świątynię zniszczono podczas wojny trzynastoletniej, a potem po odbudowie była filią parafii w Lembargu. Dopiero od 1913 roku powtórnie stała się samodzielna parafią.

W XVI wieku Górale uchodziły za dużą miejscowość, w której znajdowała się karczma, krawiec, kołodziej i wyszynk gorzałki. W 1868 roku liczyła 86 budynków i 676 mieszkańców, w tym 366 katolików i 310 ewangelików.  W okresie międzywojennym liczba mieszkających tu Niemców systematycznie spadała.

Do wsi należał folwark Góraliki, który od 1820 roku znajdował się w rękach Wilczyńskich herbu Poraj z Wielkopolski. Osobną osadę przynależną do Góral stanowiły Smolniki, których nazwa pochodzi od tego, że wypalano tutaj smołę.

Księga adresowa Polski z 1928 roku dla wsi Górale wymienia następujące nazwiska: Chodorowski (stolarz), Forster (zajazd), Klein (krawiec), Albert Lindemann (właściciel ziemski, 61ha), Pawlikowski (nabiał), Raniszewski (stolarz), Rosenau (stolarz), Sikorski (zajazd), Teszendorf (rzeźnik), Tupłowski (kowal).

Księga adresowa z 1941 roku zawiera następujące nazwiska: Foerster (sklep), Rosenau (wiatrak), Schiemann (zajazd).

 

Górale

Opis: Przed szkołą w Góralach - 1937 rok. Zdjęcie udostępnione przez pana Józefa Orzecha.   Górale Nieistniejący młyn zbudowany w XIX wieku - zdjęcie z 1962 roku Opis: Młyn (wiatrak) zbudowano w II połowie XIX wieku przez rodzinę Rosenau, która według spisu z 1929 roku była właścicielem około 50ha ziemi. Po II wojnie światowej młyn ten był                       w administrowaniu GS Jabłonowo. W latach 80. XX wieku młyn został rozebrany, a część jego murów została zburzona. Zdjęcie udostępnione przez pana Zbigniewa Mikulicza.