Sołectwo Płowęż

         Po raz pierwszy wieś wymieniona została w tzw. dokumencie łowickim z 1222 r. jako Plowenzo. Kolejne nazwy to: Plovis, Plafoyza, Plafonse, Grose Plowcze i Plowecze . Niemiecka nazwa to Gross Plowenz, a w okresie 1942-1945 nosiła ona nazwę Freiwald.

         Płowęż na tle innych miejscowości gminy Jabłonowo Pomorskie wyróżnia posiadanie dwóch wczesnośredniowiecznych grodzisk. Stanowiły one punkty obserwacyjne i obronne nad jeziorem Płowęż i rzeką Osą, gdyż istniejąca tu wieś uchodziła za graniczną pomiędzy ziemią chełmińską a terenami należącymi do plemion pruskich. W kolejnych latach wieś oblegana była przez plemiona pruskie, lecz już w 1257 roku założono tu parafię katolicką. Niedługo później wybudowany też został kościół p.w. św. Małgorzaty, pierwotnie drewniany, a następnie, już pod koniec XIII wieku, murowany.

W okresie nowożytnym Płowęż był własnością biskupów chełmińskich.

         W XIX w. wieś stanowiła dobra rycerskie o pow. 709,35 ha z dochodem gruntowym 8523 marek. Do majątku należał młyn wodny, 8 domów ze 137 mieszkańcami oraz 19 innych budynków. Około 1885 roku wieś miała 809,35 mórg powierzchni, 8 domów z 84 mieszkańcami oraz 22 inne budynki. Pod koniec XIX wieku majątek należał do rodziny Schröterów, którzy wybudowali tu obecny pałac w otoczeniu parku. Na początku XX wieku majątek został częściowo rozparcelowany, a we wsi powstały nowe gospodarstwa. W 1929 roku we wsi wymieniane są 3 gospodarstwa liczące ponad 50 ha: gminy kościelnej z 98 ha i 1049 markami dochodu, Piotra Gedderta z 264 ha i 3599 markami dochodu oraz Ottona Kleina ze 125 ha i 367 markami czystego dochodu gruntowego. Przy czym własność Ottona Kleina stanowiło jezioro Płowęż, a nie ziemia gruntowa.

Lata 1920-1939 przyniosły dynamiczny rozwój wsi i znaczne zwiększenie liczby jej mieszkańców. Warto dodać, że Płowęż był miejscowością, w której istniały dwa kościoły: katolicki i ewangelicki. Mieszkańcy wsi, Polacy i Niemcy, żyli w zgodzie aż do wybuchu II wojny światowej.

 

 

Płowęż Zwózka z pola - 1950 rok

Opis: Do prac polowych była zaangażowana cała rodzina - na zdjęciu rodzina Konklewskich podczas wspólnej pracy. Zdjęcie udostępnione przez rodzinę Gumkowskich.     Płowęż Pocztówka z 1913 roku Opis: W Płowężu istniały dwa kościoły: katolicki i ewangelicki. Do ważnych miejsc należała znajdująca się w centrum wsi gospoda będąca własnością rodziny Muskatewicz oraz nieco oddalony pałac należący do rodziny Geddertów. Zdjęcie udostępnione przez byłą sołtys wsi panią Genowefę Jakubowską i jej syna Grzegorza Jakubowskiego.