Miasto Jabłonowo Pomorskie

         Samo miasto należy do jednych z najmłodszych w Polsce, ponieważ prawa miejskie uzyskało dopiero w 1962 roku. Jednak historia osadnictwa na tym terenie sięga młodszej epoki kamienia, a potem czasów wczesnosłowiańskich. Za historyczny dokument potwierdzający istnienie Jabłonowa uznaje się 1222 rok, kiedy to książę Konrad Mazowiecki nadał wieś (w źródle Jabłowo) biskupowi misyjnemu Prus - Chrystianowi. W kolejnych wiekach rozwój Jabłonowa jest ściśle związany z działalnością właścicieli pobliskiego majątku, czyli rodów Wichulskich, Dąbrowskich, Działyńskich i najbardziej znanych Narzymskich.

Młodszemu pokoleniu warto nadmienić, że miasto Jabłonowo Pomorskie powstało z połączenia dwóch wsi - Jabłonowa i Sadlinka. Wieś Jabłonowo była położona w obrębie majątku ziemskiego noszącego tę samą nazwę. Druga z miejscowości, a mianowicie Sadlinek był datowany w dokumentach od 1403 roku pod nazwą Cadel, Czadel. Na przełomie XIX i XX wieku Sadlinek rozwijał się głównie z inicjatywy pruskiego zaborcy i był nazywany także Gosslershausen. Położone w tak bliskiej odległości miejscowości zaczęły się ze sobą wzajemnie przenikać. Ich połączenie nastąpiło wraz z rozwojem kolei. W 1871 roku nastąpiło otwarcie linii Toruń Wschodni - Jabłonowo, a nazwa pobliskiej stacji rozprzestrzeniła się na cały obszar. Formalne połączenie obu wsi nastąpiło dopiero w 1927 roku.

Jabłonowo. Pomorze, bo tak często zapisywano nazwę miejscowości w okresie międzywojennym, szybko zyskało zabudowę bardziej miejską niż wiejską. Już na pocztówkach z początku XX wieku możemy dostrzec pobudowane przy głównych drogach, prowadzących w kierunku dworca kolejowego, przepiękne, okazałe, piętrowe kamienice, których nie powstydziłyby się okoliczne miasta. Część z tych kamienic przetrwała do obecnych czasów i jest świadectwem bogactwa ich dawnych właścicieli. W okresie międzywojennym na każdym kroku w Jabłonowie były sklepy, restauracje, bary, kawiarnie czy hotele. Samych sklepów miało tu funkcjonować ponad 60, a lokali gastronomicznych około 15.

Jabłonowo Pomorskie Ulica Główna - lata 1910-1914

Opis: W tle widoczny budynek Domu Towarowego Alexandra Conitzera, na pierwszym planie kamienice obecnie już nie istniejące. Źródło: Muzeum w Brodnicy - MB - 1414-H.   Jabłonowo Pomorskie Ulica Główna - 1913 rok Opis: W tym czasie budynek Urzędu Miasta i Gminy Jabłonowo Pomorskie był budynkiem prywatnym. Rudolf Anger prowadził w nim zakład piekarniczo-cukierniczy i sklep z własnymi wypiekami. Źródło: fotopolska.eu.